سرمایه گذاری خطر پذیر شکلی از سرمایه‌گذاری‌ست که این روزها به گوش فعالان اقتصادی و اقتصاد دیجیتال آشناست و برخی آن را آینده سرمایه‌گذاری در دنیا می‌دانند.
در این شکل از سرمایه‌گذاری، شرکت‌های بزرگ سراغ ایده‌های استارت آپی می‌روند که ریسک سرمایه‌گذاری در آنها بالاست، اما در صورت نتیجه دادن، منجر به تامین منافع مشترکی میان سرمایه‌گذار و سرمایه‌پذیر می‌شود.
۱. سرمایه گذاری خطر پذیر چیست؟
سرمایه گذاری خطرپذیر (Venture Capital) که برخی نیز آن را با عناوینی مانند «سرمایه گذاری جسورانه» یا «سرمایه گذاری کارآفرینی» نام می‌برند، نوعی تأمین سرمایه لازم برای شرکت‌ها و کسب‌وکارهای نوپاست که پتانسیل رشد دارند ولی سرمایه‌گذاری در آنها با ریسک زیادی نیز همراه است.
۲. مرسوم‌ترین نوع سرمایه گذاری خطر پذیر
این سرمایه‌گذاران در ازای پولی که سرمایه‌گذاری می‌کنند سهام شرکت را تصاحب می‌کنند. به بیان دیگر، شرکت‌های سرمایه‌گذاری پول و تجارب مدیریتی را در اختیار شرکت‌های در حال رشد قرار داده و آنها هم این امکانات را برای تبلیغات، پژوهش، ایجاد زیرساخت و تولید محصول استفاده می‌کنند.
شرکت سرمایه‌گذار را وی سی فیرم (VC Firm) و پولی که به شرکت در حال رشد داده می‌شود سرمایه گذاری خطرپذیر (venture capital fund) می‌گویند.
۳. سرمایه گذاری خطر پذیر دارای چه مراحلی است؟
اولین مرحله از سرمایه گذاری خطر پذیر برآورد بودجه اولیه است. این مرحله اولین و مقدماتی‌ترین مرحله شروع یک کسب و کار است. سرمایه‌ای که در این مرحله جذب می‌شود، بیشتر برای تحقیق و توسعه اهداف کسب و کار کاربرد دارد.
در دومین مرحله، استارتاپ حاضر است به ازای سرمایه بیشتر مقداری از سهام خود را واگذار کند زیرا در این مرحله، استارتاپ رشد به‌انداز خود را نموده و توان جذب سرمایه بیشتری پیدا کرده است درنتیجه امکان رشدپذیری و موفقیت خود را تا حدی ثابت کرده است.
سومین مرحله جایی است که استارتاپ بسیار رشد کرده است و دیگر یک شرکت نوپا محسوب نمی‌شود. این مرحله با قدم به مشارکت گذاشتن سرمایه‌گذاران بزرگتر ادامه پیدا خواهد کرد و حتی ممکن است این سرمایه‌گذاران به شکل مشارکتی قدم در کسب و کار استارتاپ گذاشته و یا حتی توسط شرکت‌های بزرگتر خریداری شود.
۴. انواع قرارداد در این نوع سرمایه‌گذاری
از رایج ترین قراردادهای سرمایه گذاری خطر پذیر می‌توان به قراردادهای سهامی، قراردادهای قرض قابل تبدیل به سهام و قرارداد رویالتی یا حق‌الامتیازی اشاره کرد.
– مدل قراردادهای سهامی: در قرارداد سهامی پس از ارزشگذاری طرح براساس پیش‌بینی‌ها و اطلاعات مالی شرکت و محاسبه سرمایه مورد نیاز توسط کارشناسان واحد سرمایه‌گذاری، صندوق درازای سهام دریافتی، سرمایه مورد نیاز را به شرکت تزریق خواهدکرد.
– مدل قرارداد تسهیلات قابل تبدیل به سهام: در مدل تسهیلات قابل تبدیل به سهام، تیم کارآفرین پس از ارزشگذاری و محاسبه سرمایه مورد نیاز، مبلغی را به عنوان تسهیلات دریافت می‌کند. بسته به نوع فعالیت تیم کارآفرین و درنظر گرفتن چالش‌های موجود، شاخص‌های عملکردی جهت بررسی پیشرفت تیم کارآفرین تعریف میگردد.
در صورتی که شاخص‌های مذکور توسط تیم کارآفرین تحقق یابد، صندوق این اختیار را دارد که تسهیلات پرداخت شده را مانند قرارداد سهامی تبدیل به سهام نماید.
-مدل قرارداد حق الامتیاز یا رویالتی: حق امتیاز یک شکل منحصر به فرد از سرمایه‌گذاری است. در این قرارداد سرمایه‌گذار مابه‌ازای سرمایه‌ای که در اختیار شرکت می‌گذارد به‌جای دریافت سهام تا مدت زمان مشخصی در بخشی از درآمد یا سود شرکت شریک می‌باشد، که در فواصل زمانی مشخص مانند سالانه، سه ماهه یا ماهانه پرداخت می‌شود.
-مدل قرارداد مشارکت در پروژه: این قرارداد بین اشخاص و یا شرکت‌ها با صندوق منعقد میگردد و در آن هر کدام از طرفین قرارداد باید وظایف خاصی را انجام دهند و معمولا دراین نوع قراردادها صندوق در زمینه تامین مالی به ایفای نقش خواهد پرداخت.
۵. نمونه‌های موفق خارجی در حوزه سرمایه گذاری خطر پذیر
شاید به جرات بتوان گفت آمریکا یکی از کانون‌های اصلی سرمایه گذاری خطر پذیر در دنیاست. دو شرکت Accel و Sequoia Capital در واقع جز پیشگامان این شکل از سرمایه‌گذاری در آمریکا هستند و اهمیت کار زمانی مشخص می‌شود که بدانید این دو شرکت جز سرمایه‌گذاران فیس بوک، اپل، گوگل، اینستاگرام و پی‌پال بودند.
Accel که قبلاٌ به عنوان Accel Partners شناخته می‌شد، یک آمریکایی است. Accel با استارتاپ‌ها در سرمایه‌گذاری اولیه و مرحله رشد همکاری می‌کند و دفاتر این شرکت در پالو آلتو، کالیفرنیا و سانفرانسیسکو، کالیفرنیا، لندن، هند و چین مستقر است. آکسل از شرکت‌های بزرگی همچون Facebook، Dropbox ، Spotify ، Slack و… حمایت مالی کرده است.
همچنین Sequoia Capital یک شرکت سرمایه‌گذاری خطرپذیر آمریکایی است. دفتر مرکزی این شرکت در منلو پارک، کالیفرنیا است و عمدتاً بر صنعت فناوری تمرکز دارد.
این شرکت ازکسب‌وکارهایی حمایت می‌کند که اکنون 3.3 تریلیون دلار ارزش ترکیبی بازار سهام را کنترل می‌کنند و معادل 22 درصد از Nasdaq است. شرکت‌های قابل توجهی که سکویا در اوایل روی آنها سرمایه‌گذاری انجام داد عبارتند از اپل، گوگل، اوراکل، یوتیوب، اینستاگرام، زوم، واتساپ، لینکدین و پی‌پال.
